יידיש/שיעור ד
קטע בבטאון צעירי אגודת ישראל בקשר לבחירות שהיו בעיר קרקא בגליציה. (היום פוילן).
ווארשא, סיון תרפ״ט ארטאדאקסישע יוגנט[1] בלעטער.
ארגאן[2] פון דער ״צעירי אגודת-ישראל״ אין פוילן.
די קהלה-וואלן איז קראקא
לעצטענס זענען אין קראקא פארגעקומען וואלן[3] צו די קהלה. די ארטאדאקסישע ליסטע[4] האט באקומען8 מאנדאטן אויף 25.
אין ערשטן אויגענבליק א נישקשהדיקן רעזולטאט[5]. צי האט אבער נישט געקאנט פיל בעסער זיין ? געטענהט די קראקאווער ארטאדאקסישע פרעסע[6]:
א נצחון, א גרויסער נצחון.
און זאל אונז דערלויבט זיין געערטע[7] חברים פון קראקא צו צווייפלען[8] אין ווערט פון דעם נצחון.
גיין אין קראקא אין דער גרויסער יידישער קראקא מיט איר גרויסער מערהייט רעליגיעזע יידן און חסידים, האט לויט אלע מעגליכקייטן געדארפט א פיל בעסערער רעזולטאט זיין.
אנדערע סבות האבן דא אבער איבערגעוואויגן[9], דאס וואס א גרויסער טייל יידן אין גאליציע זענען צוגעוואוינט צו שטיצן דעם ״פריץ״ די פרייע פּארטייען[10] אין אלע זייערע קאלירן און שאטירונגען[11]. און די גרויסע צעשפליטערקייט[12] אין די איֵיגענעריַיען[13], צוליב חסידישע מאטיוון[14], צוליב וואס די כוחות זענען צעשפליטערט געווארן און דאס האט איבערגעוואויגן די וואגשאל לטובת די פרייע פּארטייען.
און דער רעזולטאט איז ארויסגעקומען:
א קהלה מיט אן ארטאדאקסישן רוב,
א קהלה־ראט מיט אן ארטאדאקסישן מיעוט.
זאלן עפעס אונזערע רעליגיעזע ברידער אין גאליציע דערפון לערנען.
און נאך א זאך:
אלעס האט די ארטאדאקסיע[15] צו איר דיספּאָזיציע[16] געהאט אלע מאדערנע אגיטאציע[17]־מיטלען נאר איין זאך האט איר געפעלט, דאס וויכטיקסטע, אן ארגאניזירטע יוגענד.
שוין א לענגערע צייט ווי די צעירי אגודת ישראל ארגאניזאציע אין קראקא איז אפגעשוואכט, זי פירט נישט די טעטיקייט[18] וואס זי וואלט געקאנט און געדארפט פירן.
און ווען מען האט געדארפט ארויסגיין אין קאמף, איז ארויס נישט מונטערע[19], און שנעל צוזאמענגעשטעלטע ארעמע.
און דער רעזולטאט איו געווען - אזוי ווי ער אין געווען...
אין שלום צייט זיך שיסן נישט געלערנט - און אין קאמף זיך איבן אנגעהויבן...
אין אלע וואל-קאמפן איז דאס וויכטיקסטע, באוואוסט-זיניקע[20] איבערגעגעבענע[21] אגיטאַטאָרן[22], און דאס קאן נאר א באוואוסט-זיניקע ארגאניזירטע יוגנט טוען.
די צעירי אגודת-ישראל, דער קעמפענדער[23] אוואַנגאַרד[24], פון דער ארטאדאקסיע האט דא געפעלט.
און דארט ווי לעבעדיקער קעמפער[25] פעלן - קאן אפילו קיין אעראפלאן אויך נישט העלפן... זאלן דאס אונזערע חברים געדענקען.
א. מ. קר.
פתגמים מהקטע
אין שלום צייט זיך שיסן נישט געלערנט - און אין קאמף זיך איבן אנגעהויבן...
בשעת שלום לא למדו לירות – ובשעת מלחמה מתחילים לתרגל.
און דארט ווי לעבעדיקער קעמפער פעלן - קאן אפילו קיין אעראפלאן אויך נישט העלפן...
היכן שחסרים לוחמים חיים – אפילו אווירונים לא יעזרו.
הערות שוליים
[עריכה]הסוגרים לפני המלה מציין האם המלה זכר או נקבה, והסוגרים אחרי המלה מציין את הרבים.
- ^ (די) יוגנט (-) = נער, נעורים.
- ^ (דער) ארגאן (ען) = בטאון.
- ^ (דער) וואל (ן) = בחירה.
- ^ (די) ליסטע (ס) = רשימה.
- ^ (דער) רזולטאט (ן) = תוצאה.
- ^ (די) פּרעסע (ס) = עתונות.
- ^ געערטע = מכובדים, חשובים.
- ^ צווייפלען = לפקפק, לחשוד.
- ^ איבערוועגן = להכריע. בעבר = איבערגעוואויגן.
- ^ (די) פּארטיי (ען) = מפלגה.
- ^ (די) שאטירונג (ען) = גון.
- ^ צעשפליטערן = לפלג, לפצל. (די) צעשפליטערקייט (ן) = התפצלות, התפלגות.
- ^ אייגן = עצמי. ריַיען = שורות. איֵיגנריַיען = בשורות שלנו.
- ^ (דער) מאטיוו (ן) = גורם, נמוק, מניע, טעם.
- ^ (די) ארטאדאקסיע (ס) = אדיקות, שמרנות, מסורתיות, חרדיות.
- ^ (די) דיספאזיציע (ס) = סדור, נהול, הנחיה, חלוקה.
- ^ (די) אגיטאציע (ס) = תעמולה.
- ^ טעטיקייט = פעילות, חריצות.
- ^ מונטער (ע) = במצב רוח מרומם, עליז, שמח.
- ^ באוואוסט-זיניק (ע) = עושה דברים מתוך ישוב הדעת.
- ^ איבערגעגעבען (ע) = מסור.
- ^ (דער) אגיטאַטאָר (ן) = תעמולן.
- ^ (דער) קעמפענדער (ס) = לוחם.
- ^ (דער) אוואנגראד (ן) = חלוץ.
- ^ (דער) קעמפער (ס) = קעמפענדער = לוחם.