לדלג לתוכן

צ'צ'נית/אלפבית

מתוך ויקיספר, אוסף הספרים והמדריכים החופשי

בצ'צ'נית יש 46 אותיות בכתב הקירילי. לצ'צ'נית יש 4 נוסחים בכתב: שני נוסחים (שונים) של האלפבית הלטיני, נוסח של האלפבית הקירילי (הנוסח הנוכחי), ונוסח של האלפבית הערבי (עקב כך שצ'צ'ניה היא מוסלמית). הנוסחים יתוארו בטבלאות הבאות (לא כולל הנוסח הערבי):

האלפבית הלטיני הראשון:

D d Čh čh Ch ch Č č C c B b Ä ä A a
K k J j I i H h Gh gh G g F f E e
P p Ö ö O o Ņ ņ N n M m L l Kh kh
Th th T t Š š S s R r Qh qh Q q Ph ph
Ž ž Z z Y y Ẋ ẋ X x V v Ü ü U u

האלפבית הלטיני השני:

D d Ç̇ ç̇ Ç ç Ċ ċ C c B b Ä ä A a
I i Ẋ ẋ X x H h Ġ ġ G g F f E e
O o Ꞑ ꞑ N n M m L l Kh kh K k J j
Ş ş S s R r Q̇ q̇ Q q Ph ph P p Ö ö
Ƶ ƶ Z z Y y V v Ü ü U u Th th T t
Ə ə

האלפבית הקירילי:

Е е Д д ГІ гІ Г г В в Б б Аь аь A a
Къ къ Кх кх К к Й й И и З з Ж ж Ё ё
ПӀ пӏ П п Оь оь О о Н н М м Л л КӀ кӏ
Х х Ф ф Уь уь У у ТӀ тӏ Т т С с Р р
Щ щ Ш ш ЧӀ чӏ Ч ч ЦӀ цӏ Ц ц ХӀ хӏ Хь хь
І Яь яь Я я Юьюь Ю ю Э э Ь ь Ъ ъ


האלפבית הערבי לצ'צ'נית הוא אותו אלפבית רק עם תוספות:

Аь-آ

Г-گ

Оь-ۊ

Уь-ۊ

באלפבית צ'צ'ני האות I (הנקראת פלוצ'קה) יכולה להכתב גם בתור 1, ובעבר הרחוק (במאה ה-18) נכתבה הצ'צ'נית בכתב הגרוזיני.

הטבלה הבאה מראה את האלפבית הצ'צ'ני ואת הצליל אותו מפיקה כל אות:

קירילי שם ערבית
(לפני 1925)
לטיני שם IPA
Аа а ا آ Aa a /ə,ɑː/
Аь аь аь ا Ää ä /æ,æː/
Бб бэ ب Bb be /b/
Вв вэ و Vv ve /v/
Гг гэ گ Gg ge /g/
Гӏгӏ гӏа غ Ġġ ġa /ɣ/
Дд дэ د Dd de /d/
Ее е ە Ee e /e,ɛː,je,ie/
Ёё ё یوٓ yo /jo/
Жж жэ ج Ƶƶ ƶe /ʒ,dʒ/
Зз зэ ز Zz ze /z,dz/
Ии и ی Ii i /ɪ/
Ий ий یی Iy iy /iː/
Йй доца и ی Yy doca i /j/
Кк к ک Kk ka /k/
Кк кк کک Kk kk /kː/
Кх кх кх ق Qq qa /q/
Ккх ккх قق Qq qq /qː/
Къ къ къа ڨ Q̇q̇ q̇a /qʼ/
Кӏ кӏ кӏа گ (ࢰ) Kh kh kha /kʼ/
Лл лэ ل Ll el /l/
Мм мэ م Mm em /m/
Нн нэ ن Nn en /n/
Оо о ووٓ وٓ Oo o /o,ɔː,wo,uo/
Ов ов ов وٓو Ov ov ov /ɔʊ/
Оь оь оь وٓ Öö ö /ɥø,yø/
Пп пэ ف Pp pe /p/
Пп пп فف Pp pp /pː/
Пӏ пӏ пӏа ڢ ـٯ Ph ph pha /pʼ/
Рр рэ ر Rr er /r/
Рхӏ рхӏ رھ Rh rh /r̥/
Сс сэ س Ss es /s/
Сс сс سس Ss ss /sː/
Тт тэ ت Tt te /t/
Тт тт تت Tt tt /tː/
Тӏ тӏ тӏа ط Th th tha /tʼ/
Уу у و Uu u /uʊ/
Ув ув وو Uv uv /uː/
Уь уь уь و Üü ü /y/
Уьй уьй уьй Üy üy üy /yː/
Фф фэ ف Ff ef /f/
Хх хэ خ Xx xa /x/
Хь хь хьа ح Ẋẋ ẋa /ʜ/
Хӏ хӏ хӏа ھ Hh ha /h/
Цц цэ ڔٜ Cc ce /ts/
Цӏ цӏ цӏа ڗ Ċċ ċe /tsʼ/
Чч чэ چ Ҫҫ ҫe /tʃ/
Чӏ чӏ чӏа ڃ Ҫ̇ ҫ̇ ҫ̇e /tʃʼ/
Шш шэ ش Ş ş şa /ʃ/
Щщ щэ
Ъ) ъ) чӏогӏа хьаьрк ئ Əə ç̇oġa ẋärk /ʔ/
Ы) ы) ы
Ь) ь) кӏеда хьаьрк kheda ẋärk
Ээ э اە Ee e /e/
Юю ю یو yu /ju/
Юь юь юь /jy/
Яя я یا یآ ya /ja/
Яь яь яь یا /jæ/
Ӏӏ ӏа ع Jj ja /ʡ,ˤ/